Nhà nước thu hồi đất do khai thác mỏ đá đã gây sạt lở, có đúng pháp luật?

Hỏi: Gia đình tôi và một số hộ dân khác đã sinh sống ổn định từ khoảng những năm 1960 cho đến nay tại huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. Địa chất tại khu vực này ổn định, không xảy ra tình trạng sụt lún, sạt lở. Năm 2015, Công ty X mở đường vào khai thác mỏ đá đã gây sạt lở (có kết luận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền). Tuy nhiên, 2016 Nhà nước thu hồi đất vì lý do “sạt lở, vị trí nguy hiểm không thể ở, đe dọa tính mạng con người”. Vậy xin luật sư tư vấn cho tôi là việc làm của cơ quan nhà nước có đúng không?

Hình ảnh minh họa

Liên quan đến vấn đề anh (chị) hỏi, chúng tôi có một số tư vấn cụ thể sau:

Khoản 1, điều 65, Luật đất đai năm 2013 quy định: Trường hợp thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất có nguy cơ đe dọa tính mạng con người bao gồm:... “(đ) Đất ở trong khu vực bị ô nhiễm môi trường có nguy cơ đe dọa tính mạng con người; (e) Đất ở có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác đe dọa tính mạng con người”.

Điều 119 Luật Xây Dựng 2014 quy định: “1. Trong quá trình thi công xây dựng, vận hành, khai thác sử dụng công trình nếu phát hiện nguy cơ mất an toàn, nguy cơ xảy ra sự cố công trình ảnh hưởng đến an toàn tính mạng, công trình lân cận và cộng đồng thì chủ đầu tư, nhà thầu thi công xây dựng, chủ quản lý sử dụng công trình, cơ quan nhà nước có thẩm quyền có trách nhiệm sau:a) Kịp thời yêu cầu dừng thi công, vận hành, khai thác sử dụng công trình và thực hiện các biện pháp để bảo đảm an toàn cho người và tài sản;b) Thực hiện các biện pháp cần thiết để hạn chế và ngăn ngừa các nguy hiểm có thể xảy ra đối với công trình; thông báo kịp thời cho tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có liên quan;c) Bảo vệ hiện trường, trừ trường hợp phải khắc phục khẩn cấp để ngăn chặn thiệt hại.2. Khi phát hiện, được thông báo về sự cố công trình, cơ quan nhà nước có thẩm quyền, tổ chức, cá nhân có liên quan trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm sau:a) Thực hiện ngay các biện pháp khẩn cấp để khắc phục sự cố;b) Cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức giám định nguyên nhân sự cố, làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân gây ra sự cố công trình.3. Công trình có sự cố chỉ được thi công xây dựng hoặc tiếp tục vận hành, khai thác sử dụng khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết sự cố cho phép.4. Tổ chức, cá nhân gây ra sự cố công trình có trách nhiệm bồi thường thiệt hại và chịu chi phí có liên quan, bị xử lý vi phạm hành chính; cá nhân bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật".

Luật Phòng chống thiên tai năm 2013 quy định: “1.Thiên tai là hiện tượng tự nhiên bất thường có thể gây thiệt hại về người, tài sản, môi trường, điều kiện sống và các hoạt động kinh tế - xã hội, bao gồm: bão, áp thấp nhiệt đới, lốc, sét, mưa lớn, lũ, lũ quét, ngập lụt, sạt lở đất do mưa lũ hoặc dòng chảy, sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy, nước dâng, xâm nhập mặn, nắng nóng, hạn hán, rét hại, mưa đá, sương muối, động đất, sóng thần và các loại thiên tai khác.2. Rủi ro thiên tai là thiệt hại mà thiên tai có thể gây ra về người, tài sản, môi trường, điều kiện sống và hoạt động kinh tế - xã hội.”

Do vậy, trên thực tế thì việc sạt lở trên tại khu đất ở của nhà anh/ chị không phải do thiên tai gây ra mà hoàn toàn do hoạt động khai thác đá của công ty X.

Như vậy, theo đúng quy định của pháp luật thì Công ty X phải dừng thi công, vận hành, khai thác sử dụng công trình và thực hiện các biện pháp để bảo đảm an toàn cho người và tài sản. Công ty X chỉ được thi công xây dựng hoặc tiếp tục khai thác sử dụng khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết sự cố cho phép, đồng thời có trách nhiệm bồi thường thiệt hại và chịu chi phí có liên quan, bị xử lý vi phạm hành chính; cá nhân vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Hơn nữa, Nhà nước thu hồi đất sạt lở, vị trí nguy hiểm không thể ở, đe dọa tính mạng con người là đối với trường hợp “thiên tai” nên trường hợp của gia đình nhà anh/chị không nằm trong diện này.

Như vậy, UBND quyết định thu hồi đất của gia đình nhà anh (chị) vì lý do “có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác đe dọa tính mạng con người” là không có cơ sở pháp lý.

Luật sư Nguyễn Thị Yến - Công ty Luật TNHH Everest (Tổng đài tư vấn 1900 6198)